Koolmonoxide of koolstofmonoxide (CO) is een kleurloos, geurloos, niet-irriterend gas. Daarom wordt het ook wel de 'stille doder' genoemd.
CO ontstaat bij een slechte verbranding in een toestel, bijvoorbeeld in je verwarmingsketel. Ook als er te weinig zuurstof is in je kamer, kan CO ontstaan. CO komt alleen maar vrij bij toestellen met een vlam, of werkend op gas, hout, kolen, stookolie of petroleum.
Elk jaar komen meer dan 500 Vlamingen in het ziekenhuis met een CO-vergiftiging, die doorgaans niet of laattijdig wordt waargenomen.
Symptomen & alarmsignalen van een CO-vergiftiging
Er is risico op CO-vergiftiging bij de volgende symptomen of alarmsignalen:
- Meerdere personen hebben tegelijk klachten zoals hoofdpijn, vermoeidheid, misselijkheid, duizeligheid, concentratiestoornissen, braakneigingen.
- Iemand van je gezin is onwel in een badkamer waar een warmwatertoestel op gas hangt.
- De klachten zijn er altijd op hetzelfde moment, bijvoorbeeld als je een bad of douche neemt, als je verwarmt met een petroleumkachel.
- Er is roetafzetting op het verwarmingstoestel, de muur of het plafond.
- Er zijn gele vlammen in plaats van blauwe vlammen te zien, bijvoorbeeld bij een verwarmingstoestel op gas.
Denk je dat er een CO-vergiftiging is?
Neem geen risico. Zorg eerst dat je zelf veilig blijft. Ga nooit zomaar binnen in een ruimte waar iemand bewusteloos ligt. Neem daarom volgende stappen alleen als het veilig kan:
- Open ramen en deuren.
- Schakel het verwarmingstoestel of warmwatertoestel uit dat (vermoedelijk) de oorzaak is.
- Evacueer iedereen naar buiten en bel de hulpdiensten.
- Als er slachtoffers zijn die niet meer ademen: begin met reanimatie.
- Als er slachtoffers zijn die wel nog ademen, maar bewusteloos zijn: leg ze op hun zij.
Een paar extra tips:
- Zorg voor goede verluchting in jouw woning. Zet je raam helemaal open. Verluchten doe je best tijdens en na het gebruik van een verwarmings- of warmwatertoestel dat zuurstof uit je kamer haalt.
- Verplaatsbare verwarmingstoestellen op gas of petroleum, die gebruik je beter niet.
- Gebruik nooit een barbecue in huis.
Je eenvoudig beschermen tegen CO-gevaar?
Daarom zetten we in op de volgende pijlers: controleer, ventileer, alarmeer & reageer. Telkens met duidelijke actiepunten op maat van iedereen en in elk huis inzetbaar.
1. Controleer
- Laat je verwarmingstoestel plaatsen door een erkend technieker.
- Zorg voor een jaarlijkse controle van het toestel en de afvoerkanalen.
- Controleer regelmatig de kleur van de vlam: blauw is goed, geel duidt op een slechte verbranding.
2. Ventileer
- Zorg voor voldoende natuurlijke toevoer van zuivere lucht in huis.
- Garandeer constante ventilatie in ruimtes met een verwarmingstoestel.
3. Alarmeer
- Bevestig een CO-melder aan het plafond in elke ruimte met een verbrandingstoestel en/of rookafvoerkanaal.
- Plaats een CO-melder zonder verbrandingstoestel in de leefruimte of slaapkamer minimaal op schouderhoogte.
- Test de meters regelmatig, stippel een evacuatieplan uit en test dit met alle huisgenoten.
4. Reageer
- Wees aandachtig voor de symptomen van CO-vergiftiging (bij meerdere personen in dezelfde ruimte): plotse vermoeidheid, duizeligheid, hoofdpijn en braken.
- Evacueer: zorg eerst voor je eigen veiligheid. Zet ramen en deuren open, verlaat de ruimte en evacueer indien mogelijk slachtoffers naar buiten.
- Bel de hulpdiensten via 112.
Hier installeer je CO-melders in je huis.
Een CO-melder plaats je best in elke ruimte met een verbrandingstoestel dat CO kan vrijgeven. Ook in ruimtes waar je langer verblijft, zoals de slaapkamer, en waar een rookafvoerkanaal aanwezig is, is een CO-melder aangeraden. In de badkamer is door de hoge concentratie van waterdamp een CO-melder niet aangewezen. Plaats in dat geval een CO-melder in de dichtstbijzijnde ruimte, zoals in de gang of traphal.
Waarop let je bij de plaatsing van een CO-melder?
In een ruimte met een verbrandingstoestel.
Plaats de CO-melder centraal in de ruimte aan het plafond op een horizontale afstand tussen één en drie meter van de CO-bron en op minimaal 30 centimeter van de omliggende muren.
In een ruimte zonder verbrandingstoestel.
Plaats de CO-melder minimaal op schouderhoogte.
Welk type kies je?
Een CO-melder die waarschuwt wanneer de CO-concentratie op een bepaalde plaats te hoog is, kan slachtoffers van CO-intoxicatie voorkomen. Kies daarom voor een CO-melder met een productnorm NBN EN 50291 en keurmerk zoals BOSEC, NF, TÜV, Q-LABEL, VDS.
Pas op!
Een CO-melder kan een vals gevoel van veiligheid geven wanneer:
- deze slecht geplaatst is;
- niet alle risicoruimtes uitgerust zijn met een CO-melder;
- het toestel niet geschikt is;
- het niet tijdig wordt vervangen.
Een CO-melder betekent in geen geval dat de verbrandingstoestellen niet dienen te worden gecontroleerd of dat je de onderhouds- en ventilatierichtlijnen mag negeren!
Voor meer informatie kan je steeds terecht op:
www.co-risico.be
www.speelnietmetvuur.be
www.antigifcentrum.be/koolstofmonoxide